MER-procedure in beweging: duidelijkere regels op komst (?)

Tot nu toe waren de MER-regels voor plannen en projecten verspreid over verschillende besluiten. Met deze hervorming worden de bestaande regels samengebracht in één geïntegreerd uitvoeringsbesluit. Dit zorgt voor meer transparantie, minder administratie en kortere doorlooptijden voor initiatiefnemers.

Een van de meest opvallende veranderingen is de afschaffing van de klassieke ontheffing. Voortaan geldt een duidelijke tweedeling:

• een lijst van projecten waarvoor de opmaak van een MER verplicht is;
• en een lijst waarvoor een voorafgaande screening vereist is, de zgn. screeningsgerechtigde plannen en/of projecten.

De vroegere ontheffingsrubrieken worden opgenomen in de nieuwe (herwerkte) screeningsbijlage (bijlage II) gevoegd bij het nieuwe uitvoeringsbesluit. Voor elk project binnen deze rubrieken moet minstens een m.e.r.-screening gebeuren om te bepalen of er aanzienlijke milieueffecten te verwachten zijn. In bevestigend geval volgt alsnog de opmaak van een volledig MER. Initiatiefnemers behouden de keuze om op eigen initiatief meteen een MER op te maken, zoals voorzien in het voormelde decreet van 17 mei 2024.

Is er een MER nodig? Dan start een nieuw traject waarin initiatiefnemer, deskundigen, overheid en adviesinstanties nauwer gaan samenwerken. Dat gedeeld eigenaarschap mét gedeelde verantwoordelijkheden moet in de praktijk leiden tot betere rapporten en snellere procedures.

De hervorming sluit aan bij het ‘no goldplating’-principe: Vlaanderen legt geen strengere regels op dan wat Europa vereist, maar focust op de essentie van de m.e.r.-plicht. Dat betekent minder complexiteit voor initiatiefnemers en een meer gestroomlijnd proces.

Om initiatiefnemers bij dit proces te ondersteunen, zal het nieuw op te richten Vlaams Expertisecentrum MER (VECM) – zijnde de instantie binnen het Departement Omgeving belast met taken van milieueffectenrapportage – een digitale screeningstool ter beschikking stellen. Deze tool zal niet alleen initiatiefnemers helpen bij hun beoordeling van de verscheidene milieueffecten, maar tevens de bevoegde overheid ondersteunen bij het nemen van een gefundeerde screeningbeslissing.

Daarnaast zet de Vlaamse overheid resoluut in op digitalisering van regelgeving. Het nieuwe uitvoeringsbesluit wordt digitaalvriendelijk opgesteld, zodat het gebruik van digitale tools en communicatie maximaal wordt ondersteund of zelfs verplicht. Zo kunnen burgers, bedrijven en organisaties op termijn alle transacties met de overheid digitaal afhandelen.

De inwerkingtreding van het nieuwe besluit is voorzien op 1 december 2025. Dit zal leiden tot een andere manier van werken, maar ook tot kansen voor een betere samenwerking tussen de betrokken actoren, snellere doorlooptijden van m.e.r.-procedures en meer duidelijkheid van bij de start.

Bij Embridge volgen we de evoluties rond milieueffectrapportage nauw op de voet. Heb je vragen over de gevolgen voor jouw project? Onze adviseurs staan klaar om je door het nieuwe MER-landschap te gidsen.